SỰ PHÁT TRIỂN TIÊU CHUẨN S-101 SO VỚI TIÊU CHUẨN S-57 TRONG SẢN XUẤT HẢI ĐỒ ĐIỆN TỬ (ENC) CỦA TỔ CHỨC THỦY ĐẠC QUỐC TẾ (IHO) 

Tiêu chuẩn S-101 là tiêu chuẩn mới của Tổ chức Thủy đạc quốc tế (IHO) về các đặc điểm kỹ thuật của hải đồ điện tử (ENC), được sản xuất dựa trên Tiêu chuẩn khung S-100 của IHO.

Trong tương lai, các ENC sẽ tuân thủ theo Tiêu chuẩn S-101 và thay thế các ENC tuân thủ theo Tiêu chuẩn S-57 hiện tại và trở thành ENC chính thức được sử dụng cho Hệ thống hiển thị hải đồ điện tử và thông tin địa lý (ECDIS). Sự phát triển của Tiêu chuẩn S-101 là sự phản hồi của các cơ quan thủy đạc và người sử dụng đối với những hạn chế hiện tại của các ENC dựa theo Tiêu chuẩn S-57. Mục tiêu cuối cùng là các ENC theo tiêu chuẩn S-101 sẽ cung cấp lớp hải đồ cơ sở cho các sản phẩm tích hợp Tiêu chuẩn S-100 và nền tảng của hàng hải điện tử. Điều này sẽ được hiện thực hóa khi một loạt các sản phẩm khác được sử dụng trong lĩnh vực hàng hải, như: Thiết bị hỗ trợ hàng hải, dịch vụ giao thông tàu thuyền, hải dương học và khí tượng thủy hải văn v.v., áp dụng khái niệm và phát triển các sản phẩm và dịch vụ tương ứng được mô hình hóa theo khuôn khổ Tiêu chuẩn S-100.

Sự khác nhau giữa Tiêu chuẩn S-101 và Tiêu chuẩn S-57 của IHO

Về cơ bản, các ENC tuân thủ theo Tiêu chuẩn S-101 không phải là sự tái cấu trúc triệt để theo định nghĩa của Tiêu chuẩn S-57. Tiêu chuẩn S-101 giữ lại hầu hết các đặc tính hiện đang được sử dụng trong S-57 ENC, nhưng cũng cải thiện các đặc tính của Tiêu chuẩn S-57 một cách linh hoạt bằng việc thiết lập theo Tiêu chuẩn S-100 và phù hợp với loạt Tiêu chuẩn ISO 19100 hiện tại về các tiêu chuẩn không gian địa lý.

Ưu điểm lớn nhất mà các ENC sản xuất theo Tiêu chuẩn S-101 vượt trội so với Tiêu chuẩn S-57 hiện nay là giới thiệu các danh mục mô tả và thuộc tính động. Thuật ngữ “thuộc tính động” được sử dụng để chỉ khả năng điều chỉnh các thuộc tính này khi được yêu cầu. Mặc dù có nội dung tương tự như danh mục đối tượng S-57 hiện tại và trình bày theo Tiêu chuẩn S-52, nhưng Tiêu chuẩn S-101 thực hiện các cấu trúc động do Tiêu chuẩn S-100 quy định. Theo cơ chế của Tiêu chuẩn S-57 hiện tại, các bản cập nhật của các phần tử này có thể mất đến 05 năm để thực hiện thông qua việc phát triển và triển khai các bản cập nhật phần mềm ECDIS vì danh mục này đã được nạp vào trong phần mềm ECDIS. Trong khi tại Tiêu chuẩn S-101, mối quan hệ giữa các đối tượng địa lý, thuộc tính được xác định trong một danh mục đối tượng địa lý. Các phần tử của danh mục mô tả liên kết với các phần tử danh mục đặc điểm và thể hiện đồ họa của chúng. Mặc dù, một phần của tiêu chuẩn, đối tượng và danh mục mô tả được xây dựng thông qua một cơ quan đăng ký chịu trách nhiệm xác định các phần tử của tập dữ liệu. Theo Tiêu chuẩn S-100, nội dung đăng ký liên tục được điều chỉnh, nhưng đối tượng và các danh mục mô tả theo Tiêu chuẩn S-101 sẽ được tạo thành phiên bản, cho phép IHO tận dụng nội dung đăng ký động. Ngoài danh mục đối tượng và mô tả, Tiêu chuẩn S-101 cũng sẽ cung cấp một danh mục khác chứa mã cơ quan sản xuất IHO chính thức, danh mục xác định các cảnh báo và chỉ dẫn để sử dụng trong ECDIS. Ưu điểm của việc chuyển sang hệ thống danh mục hoàn toàn có thể đọc được bằng máy là ECDIS có thể cập nhật các phần tử mới thông qua bản cập nhật danh mục đi kèm với việc cung cấp thường xuyên dữ liệu. Cơ chế này sẽ giúp cho các nhà sản xuất và người sử dụng vận hành đơn giản hơn nhiều so với quy trình hiện tại vốn đòi hỏi việc thường xuyên cập nhật phần mềm.

Thuộc tính phức

Tiêu chuẩn S-101 sử dụng một đặc tính mới của Tiêu chuẩn S-100 để nâng cao khả năng mã hóa, truyền và mô tả dữ liệu được gọi là thuộc tính phức. Thuộc tính phức là tập hợp nhiều thuộc tính khác nhau, có thể đơn giản hoặc phức tạp và tương đồng với thuộc tính ISO 19000. Thuộc tính phức là một sự nâng cấp đáng kể để nâng cao khả năng ứng dụng của S-101. Nó cung cấp khả năng thay thế nhiều thuộc tính hoặc chia nhỏ các thuộc tính thành các thuộc tính phụ mới.

Ví dụ: Thuộc tính S-57 hiện tại có đối tượng là OBJNAM (tên của đối tượng địa lý) được sửa lại thành một thuộc tính phức. Điều này được thực hiện để kiểm soát tốt hơn việc hiển thị tên đối tượng trên ECDIS. Hiện nay, nó bao gồm hai thuộc tính phụ được gọi là “displayName” (Hiển thị tên) và “name” (Tên). Thuộc tính phụ “displayName” được định nghĩa là một dữ liệu kiểu Boolean (Dữ liệu kiểu Boolean là một kiểu dữ liệu có một trong hai giá trị có thể có, nhằm đại diện cho hai giá trị thật của logic và đại số Boolean. Nó được đặt theo thên của người đầu tiên định nghĩa một hệ thống logic đại số vào giữa thế kỷ 19 – ông George Boolean) và khi được chuyển đổi trong dữ liệu, nó chỉ ra rằng đây là tên được hiển thị trên màn hình. Bằng cách đặt tên đối tượng là một thuộc tính phức, nó cho phép nhà sản xuất lưu trữ nhiều tên của cùng một đối tượng.

Cập nhật đối tượng

Một trong những vấn đề lớn nhất mà người dùng gặp phải với dữ liệu Tiêu chuẩn S-57 là việc xác định chắc chắn những thay đổi nào đã được thực hiện sau khi áp dụng bản cập nhật cho dữ liệu. Trong trường hợp này, ECDIS không có đủ thông tin để mô tả hoặc làm nổi bật những thay đổi quan trọng. Vấn đề chính là để cập nhật một đối tượng đơn giản trong Tiêu chuẩn S-57 thì sẽ ảnh hưởng đến cấu trúc hình học. Điều này dẫn đến thông tin không liên quan được mô tả trong quy trình cập nhật điểm nổi bật mà ECDIS thực hiện. Để hợp lý hóa chức năng này và cho phép người dùng thấy rõ những thay đổi nào đã được áp dụng cho tập dữ liệu thông qua thông báo cho người hàng hải, bao gồm bất kỳ đối tượng nào đã bị xóa, Tiêu chuẩn S-101 đã giới thiệu đối tượng cập nhật cho phép nhà sản xuất ENC chỉ ra rõ ràng những nội dung nào đã được cập nhật, bao gồm nguồn cập nhật (ví dụ như thông báo hàng hải). Điều này sẽ đặc biệt hữu ích để phát hiện những thay đổi có thể ảnh hưởng đến tuyến đường được chọn trong quá trình lập kế hoạch hành trình.

Kết luận

Việc phát triển S-101 cần có sự hỗ trợ từ cả các Quốc gia thành viên của IHO, các công ty sản xuất phần mềm ENC và các nhà sản xuất ECDIS. Mặc dù chưa chính thức đi vào hoạt động, sự ra đời của các hệ thống ECDIS dựa trên Tiêu chuẩn S-101 và Tiêu chuẩn S-100 sẽ dẫn đến khả năng tương tác tốt hơn giữa các sản phẩm hàng hải khác nhau. Nó sẽ giới thiệu một cách linh hoạt hơn trong việc cập nhật các cơ chế và cải thiện việc hiển thị các hải đồ điện tử để nâng cao trải nghiệm cho người sử dụng.

Trần Văn Hiếu, Phó trưởng phòng Hàng hải - Bản đồ