TỔNG KẾT, ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CỦA GIÓ MÙA ĐÔNG BẮC ẢNH HƯỞNG ĐẾN NƯỚC TA TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2021 

Nước ta nằm trong khu vực Đông Nam Á, có khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm. Một năm có hai mùa rõ rệt là mùa gió Đông Bắc (GMĐB) hay còn gọi là không khí lạnh (KKL) và mùa gió mùa Tây Nam (GMTN).

Mùa gió Đông Bắc bắt đầu từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 4 năm sau. Vào thời gian này, các khối không khí lạnh khô từ lục địa phía Bắc di chuyển xuống nước ta làm nhiệt độ giảm sâu. Ở các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ trời rét, có nơi rét đậm, rét hại, nhiệt độ thấp nhất vùng đồng bằng xuống dưới 10 độ C, vùng núi dưới 05 độ C, riêng vùng núi cao có thể xuống 0 độ C gây ra hiện tượng băng tuyết. KKL tương tác với các khối khí nóng ẩm cũng gây các đợt mưa dông, lốc xoáy và gió giật mạnh, nhất là các tỉnh vùng núi phía Bắc và đầu mùa đông. Vào cuối mùa đông, KKL di chuyển lệch ra phía biển trước khi thổi vào nước ta, đem theo hơi nước gây ra hiện tượng nồm ẩm, sương mù và mưa phùn vào cuối mùa đông. Trên biển KKL mạnh gây gió Đông Bắc mạnh cấp 6-7, cá biệt có đợt mạnh cấp 7-8, giật cấp 9-10 gây biển động mạnh, ảnh hưởng đến các hoạt động của tàu thuyền.

Theo thống kê từ năm 2012 đến năm 2021 có tổng cộng 329 đợt KKL ảnh hưởng đến nước ta. Trong đó có 175 đợt có cường độ mạnh chiếm 53,2% tổng số đợt; 86 đợt có cường độ trung bình chiếm 26,1% tổng số đợt; 68 đợt có cường độ yếu chiếm 20,6% tổng số đợt (Bảng 1).

Từ số liệu thống kê trong Bảng 1 ta thấy rằng, các tháng có có KKL hoạt động mạnh nhất là tháng 11, 12, trung bình mỗi tháng có 5-6 đợt; tháng 01, 02, 03 trung bình mỗi tháng có 3-5 đợt; các tháng 4, 5 9, 10 trung bình mỗi tháng có 02-04 đợt, tháng 6 có ít nhất trung bình khoảng 01-02 đợt. Các tháng 7, 8 không có KKL ảnh hưởng đến nước ta. Các số liệu trong vòng 10 năm qua cũng cho thấy số lượng và cường độ KKL hoạt động tương đương trung bình khí hậu của những năm trước đó. Tuy nhiên cục bộ có những năm KKL đến sớm hoặc đến muộn hơn so với trung bình nhiều năm.

Không khí lạnh là một hiện tượng thời tiết nguy hiểm, ảnh hưởng đến nước ta từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau, trong đó tập trung vào các tháng chính đông từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. KKL mạnh gây ra các hiện tượng rét đậm, rét hại ở các tỉnh phía Bắc; mưa lớn ở Trung Bộ; băng giá ở vùng núi cao; gió mạnh sóng lớn trên biển ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt cũng như phát triển kinh tế của con người cả trên đất liền và trên biển.

Dương Đình Tuyển